به نقل از «مهر»

سینما تصویر فردای جامعه است/ آوینی اول منتقد خود بود

تاریخ انتشار: ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۳۹۵۵۵

به گزارش خبرنگار مهر، سومین نشست از مجموعه نشست های هفته هنر انقلاب اسلامی با محوریت سیر تحول اجتماعی هنر انقلاب اسلامی با حضور جمعی از اساتید، دانشجویان و کارشناسان همچون مجید شاه حسینی، علی اصغر فهیمی فر و احمدرضا معتمدی در دانشکده هنر دانشگاه سوره برگزار شد.

پس از قرائت آیاتی چند از قرآن کریم و پخش سرود ملی، مجید شاه حسینی رییس فرهنگستان هنر، مطرح کرد: شهید مرتضی آوینی انسان سالکی بود که تجربه زیسته خود را به گونه ای با مهارت های از قبل آموخته خود در هم آمیخته و مجموعه ای جذاب از جنس محضریت ایجاد کرد که تا امروز دانشجویان و هنردوستان آن را دنبال می‌کنند؛ مسیر طی شده آوینی یک سلوک بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مسیر هنرمند همین است و در منشور هنرمندان امام خمینی (ره) هنرمند در قیاس با شهید معرفی می‌شود و هنر نفسی می‌خواهد از استاد به شاگرد جاری شود و جهانی از استاد به شاگرد منتقل شود.

وی در ادامه با یادآوری تعبیر آوینی مبنی بر تشبیه سالن سینما به اتاق عمل، گفت: مخاطب همچون فرد بیهوش در اتاق عمل، بیهوش در جهان مجاز فیلم است و از خود اختیاری ندارد لذا به تعبیر آوینی سینما «محضر» است و جایی که جراحی روح در ابعاد صد نفر یا چند میلیون نفر اتفاق می افتد؛ مبدعان سینما هم این را می دانستند که مخاطب برای آن‌که در جهان مجازی غرق شود هر آنچه او را به جهان واقعی متصل می‌کند از خود زایل خواهد کرد.

رییس فرهنگستان هنر با اشاره به اعتقاد آوینی به فضای محضریت، عنوان کرد: این جهانی است که آوینی داشت و در کتاب «آیینه جادو» و «سینمای اشراقی» به آن اشاره کرده است و این نگاه در اساتید همین دانشگاه نظیر دکتر زرشناس نیز تبلور دارد و معتقد به فضای محضریت در سینما هستند؛ ما در تماشای فیلم، خرد خودآگاه را به اراده خود خاموش می‌کنیم تا فیلم ببینیم و دیگر نمی‌گوییم این روابط فیلم اعتباری است.

تصویر بر پرده سینما تصویر امروز جامعه نیست بلکه تصویر فردای جامعه است و جهان آینده را خلق می‌کند. سینما نقشه فردا استوی افزود: کسی که می‌خواهد جهان مجاز خود را خلق کند باید ویژگی هایی داشته باشد و بتواند آن جهان را به شما بقبولاند، مجازنمایی سینما نه خوب است نه بد بلکه مهم است که از آن چه بهره ای می‌گیریم؛ تصویر بر پرده سینما تصویر امروز جامعه نیست بلکه تصویر فردای جامعه است و جهان آینده را خلق می‌کند. سینما نقشه فردا است نه صرفا، هنر، رسانه و تجارت. به نقشه بالای سر بافنده قالی شبیه است که در نهایت به قالی تبدیل می‌شود، از همین رو خوب است مفهوم حقوق معنوی مخاطب دنبال و نظام حقوق معنوی مخاطب شکل گیرد.

پس از این علی اصغر فهیمی فر با تاکید بر این‌که سینمای ما یک روند نزولی را دنبال می‌کند، عنوان کرد: وضعیت فعلی سینما با سینمای ملتی که ادعای جهانی دارد خیلی فاصله دارد اما باید بررسی کنیم با توجه به این‌که سایر هنرها مسیر رشد و کمال داشته اند چرا سینما به این حال و روز افتاده است. با توجه به موضوع این جلسه باید بررسی کنیم نسبت هنر و اجتماع چیست و نسبت هنر با انقلاب چیست؟ باید فرهنگی در راستای انقلاب شکل گرفته و این فرهنگ منجر به تحول اجتماعی شود و هنر هم از این امر وام گرفته و به خلق اثر بپردازد.

وقتی تفکر نیست، هنر نازل می‌شود و به دست افراد سودجو برای تولید آثار سخیف و پر کردن جیب های خود می افتد و متاسفانه سینما امروز ما گرفتار این وضعیت شده است، رابطه هنر و اخلاق یک رابطه همیشگی استوی با اشاره به اتحاد هنر و اخلاق، افزود: فرم و ابداعات در خلا به وجود نمی آید، زمانی که تفکر باشد هنر بروز می‌کند و وقتی تفکر نیست، هنر نازل می‌شود و به دست افراد سودجو برای تولید آثار سخیف و پر کردن جیب های خود می افتد و متاسفانه سینمای امروز ما گرفتار این وضعیت شده است. رابطه هنر و اخلاق یک رابطه همیشگی است، اخلاق و هنر اتحاد دارند و اخلاق ضمیمه فرم نمی‌شود بلکه یک فرم اخلاقی داریم.

این استاد دانشگاه با انتقاد از بزرگان منتقد سینما مطرح کرد: دریغ از یک نقد سینمایی که ریشه و تئوری را هدف گیرد. همه نقدها معطوف به فرم شده حال آنکه فرم ترجمه تئوری است در حالی که ما امروز با یک جهان مولتی مدیا مواجه هستیم.

وی در پایان در رابطه با حقوق معنوی مخاطب یادآور شد: اینکه یک مخاطب چقدر حق دارد در فرآیند شکل بخشی به هنر شرکت داشته باشد موضوع بحث حقوق معنوی مخاطب است.

شاه حسینی در پاسخ به این سوال که چرا آوینی تکثیر نشد، مطرح کرد: چون او یک اندیشمند بود و معمولا اندیشمندان به راحتی تکثیر نمی‌شوند. انسان ها محصول عزم و اراده و سلوکی که طی می‌کنند، هستند. آوینی نقد نشد، چرا که مثل جلال آل احمد خود اول منتقد خویش بود. او اول کسی است که بخشی از آثار خود را سوزاند و از کامران آوینی به مرتضی آوینی تبدیل شد. از سوی دیگر عموما آوینی را بعد از شهادت او شناختند و امروز نیز امثال آوینی هستند، اما ممکن است شناخته شده نباشند؛ انسان هایی که جهان درونی و ارتفاع روحی دارند هر کدام بالقوه می‌توانند در این عرصه بدرخشند.

وی در رابطه با صحبت‌های انجام شده با محوریت اخلاق، بیان کرد: ژان ژاک روسو به عنوان خالق کتاب، قراردادهای اجتماعی و وضع کننده نظام حقوق بشر در قرن هجدهم و فیلسوف اخلاق غرب شناخته می‌شود در حالی که باید کتاب «اعترافات» او را بخوانیم تا بفهمیم این واعض اخلاق، خود چه اخلاقی داشته است و در کتاب «اعترافات» چه می‌گوید اما در دوره ما حتی تعریف اخلاق و فلسفه آن مورد تعدی قرار گرفته و اخلاق در حد قراردادهای اجتماعی تنزل پیدا کرده است به عنوان مثال در قرن ۱۸ همجنسگرایی جرم بوده و الان چون به نحوی دیگر قرارداد شده مورد توجه قرار گرفته است؛ اخلاق از امر معنوی، اعتقادی و عرشی به قرارداد اجتماعی تنزل پیدا کرده است از همین رو باید در تعلیم هنر به جای تدریس مباحث تکنیکی از مبانی و فلسفه هنر شروع کنیم.

در تربیت متعلمان هنر، فضا از مباحث آموزشی مهم تر است و باید فضای پاکیزه در آموزش هنر شکل گیرد. جای این جنس از آموزش مبتنی بر فضای درست اندیشه ورزی خالی بوده است.این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه مدیریت فضا ساز گمشده ای است که سال ها دنبال آن هستیم، ادامه داد: در تربیت متعلمان هنر، فضا از مباحث آموزشی مهم تر است و باید فضای پاکیزه در آموزش هنر شکل گیرد. جای این جنس از آموزش مبتنی بر فضای درست اندیشه ورزی خالی بوده است چون ما تنها تکنیک یاد گرفته ایم؛ فضای درست در آموزش هنر به این معنا است که خود فضا نظیر یک آهنربا برای براده های آهن موثر باشد.

شاه حسینی در پایان، گفت: اگر دهه ۶۰ را دهه خوبی می‌دانیم به این دلیل است که به‌واسطه مواردی نظیر دفاع مقدس این فضا وجود داشت و امروزه فضای اربعین به این صورت است؛ درد هنرمند و جهان هنرمند به عنوان شخصی که مخاطب را در جهان مجاز خود شریک می‌کند می‌تواند نظیر یک موکب بر مخاطب نور بتاباند و یا زشتی و پلشتی خلق کند.

در ادامه احمدرضا معتمدی با اشاره به اینکه ۱۲ سال در کنار آوینی بوده و تاکنون در مراسم آوینی صحبت نکرده است، گفت: علاقه نداشتم بحث ها و جدل های ما با آوینی عمومی شود، در این بین عده ای خود را نماینده آوینی معرفی کردند، آوینی از عرفای عصر حاضر است و در این دوره عرفان، به سبک چله نشنیی و خانقاه محقق نمی‌شود، اسلام آوینی، سنتی و خانوادگی نبود. او اسلام را عمیقا در زندگی خود انتخاب کرد و در این انتخاب مثل آینه صادق و شفاف بود.

وی با بیان این که، آوینی بنیان گذار سینمای مستند در سطح جهانی است، عنوان کرد: نگاه آوینی مهم بود؛ اندیشه ای که به حقیقت هستی خطور کند و جوانه های لطیفی را که در دل خشونت می‌روید به ما نشان دهد. نریشن های بی‌نظیر او، آوینی را به عنوان شاعر زندگی و شاعر سینما معرفی می‌کند. معتقدم اگر آوینی طبق نظریه آرنهایم تکیه بر صدا نداشت یقینا کیفیت تصاویر او خیلی بالاتر بود.

بحث این است که خود فیلم به مثابه فلسفه است، ممکن است فیلم کمدی، نوآر یا ... باشد اما فیلم می اندیشد و تفکر را منتقل می‌کنداین استاد دانشگاه در رابطه با فیلم دینی، گفت: از مجموع مباحثی که فیلسوفان دهه ۶۰ عنوان کرده اند، سینما به معنای فلسفه و اندیشه تعبیر می‌شود و بحث این است که خود فیلم به مثابه فلسفه است، ممکن است فیلم کمدی، نوآر یا ... باشد اما فیلم می اندیشد، تفکر را منتقل می‌کند، به تفکر وا می‌دارد، پرسش ایجاد می‌کند و انگیزه یافتن و جست و جو در مخاطب ایجاد می‌کند.

وی افزود: بحث سینمای دینی، گفتن یک آیه و بعضا غلط خواندن آن نیست، گام اول، فلسفه هنر است به این معنی که هنر چیست و چه کسی می‌ تواند راجع به هنر صحبت کند. گام دوم، فلسفه دین است و این‌که دین و رشته فلسفه دین که روی ماهیت دین کار می‌کند، چیست.

احمدرضا معتمدی در پایان با تاکید بر این‌که، سکته مغزی و قلبی همزمان او به دلیل این است که ۴۰ سال مواردی را عنوان کرده، اما کسی آن ها را قبول نمی‌کند، گفت: فیلم «نیاز» مصداق یک فیلم دینی و عصاره تفکر دینی است چرا که بدون حتی یک اشاره مستقیم، از نیاز به معنویت می گوید. همچنین فیلم «خانه دوست کجاست» نیز یک فیلم دینی است چرا که شریعت یعنی راه و اصل پیمودن مسیر است نه رسیدن به مقصد.

مجید شاه حسینی نیز در پایان این نشست گفت: این جلسه به مناسبت سال‌روز شهادت شهید آوینی برگزار شده است و آوینی نظرات جدی راجع به این ۲ فیلم داشت. نظر آوینی در رابطه با فیلم «نیاز» و «خانه دوست کجاست» کاملا متفاوت است، آوینی با «نیاز» همراه بود اما نگاهی نقادانه به کیارستمی داشت و به طور خاص «خانه دوست کجاست» کیارستمی را نقد کرده است. همچنین با «ایثار» تارکوفسکی زاویه جدی داشت؛ باید توجه کنیم مفاهیم مشترک است اما شاید در مصادیق اختلاف نظر وجود داشته باشد.

کد خبر 6079584

منبع: مهر

کلیدواژه: مجید شاه حسینی دانشگاه سوره احمدرضا معتمدی هفته هنر انقلاب اسلامی مرتضی آوینی تئاتر ایران هنرمندان تئاتر عملیات وعده صادق حضور هنر ایران در جهان رژیم صهیونیستی فیلم کوتاه حوزه هنری موسیقی ایرانی درگذشت چهره ها محمد دلاوری فیلم سینمایی کارگردان تئاتر کنسرت موسیقی حقوق معنوی مخاطب شاه حسینی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۳۹۵۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیت‌الله جاودان: با مراقبه و محاسبه اعمال به رحمت الهی می‌رسیم

آیت‌الله «محمدعلی جاودان» استاد اخلاق حوزه علمیه تهران شامگاه پنجشنبه، ششم اردیبهشت‌ماه در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در مسجد امام خمینی(ره) بازار تهران برگزار شد، گفت: ماه مبارک رمضان، عید اولیای خدا بود، شاید گاهی به ضعف و زحمتِ روزه‌داری می‌افتادید، اما یک جریان شادمانی فوق‌العاده‌ای در این ماه برای اولیای خدا اتفاق می‌افتد.

وی بیان کرد: اگر کسی صاحب همت باشد می‌تواند یک سال قبل از ورود به ماه مبارک رمضان از خودش مراقبت کند که حداقل مراقبت هم این است که در این یک سال به‌ هیچ‌وجه گناه نکند، چنین فردی می‌تواند در ماه مبارک رمضان جایزه‌اش را بگیرد و این ماه عید او شود. از ترک گناه بالاتر این است که انسان حتی فکر گناه هم نکند و به همه واجبات عمل و همه محرمات را ترک کند.

این استاد اخلاق با بیان اینکه ماه مبارک رمضان را ماه ضیافت‌الله می‌گویند، گفت: کسی که به مهمانی کسی می‌رود، مگر می‌شود صاحبخانه را نبیند، اولیای خدا و کسانی که لایق این مهمانی در این ماه مبارک هستند رحمت خدا در این ماه برای آنها اتفاق می‌افتد و مشمول رحمت الهی می‌شوند تا حدی‌ که رحمت را می‌بینند و می‌چشند.

جاودان ادامه داد: پیش‌نیاز رسیدن به رحمت الهی در ماه مبارک رمضان، مراقبتی است که طی یک سال قبل از ورود به این ماه باید داشته باشیم و کاری که خدا راضی نیست را انجام ندهیم. ما باید آرزوی دیدن رحمت الهی را داشته باشیم و برای رسیدن به آن تلاش کنیم.

وی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به طرح نور نیروی انتظامی در بحث حجاب گفت: دولت و نیروی انتظامی یک کار بزرگ را در بحث حجاب بر عهده گرفته‌اند و به کسانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند، محترمانه تذکر می‌دهند و به‌صورت مستند آنها را توجیه و قانع می‌کنند که به اهمیت حجاب پی ببرند. این کار نیروی انتظامی زحمت بزرگی است، چراکه با این طرح در مقابل دشمنان که با تبلیغات فراوان سعی در رواج بی‌حجابی در جامعه دارند، ایستاده است.

استاد درس اخلاق در توصیه به بانوان محجبه اظهار کرد: در این ایام و هجمه دشمن به حجاب، بانوان مذهبی هر چه می‌توانند با پوشش بهتر در ترویج حجاب کمک کنند و پوشش حجاب خود را بیشتر از گذشته رعایت کنند و پوشش بیشتری داشته باشند که وقتی دیگران آنها را می‌بینند باعث امر به‌ معروف شوند و همه مردم نیز برای ترویج حجاب دعا کنند.

جاودان با طرح این پرسش که چه‌ کار کنیم تا مشمول رحمت خدا قرار گیریم، گفت: خداوند در آیه ۴۵ سوره یس می‌فرماید: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَیْنَ أَیْدِیکُمْ وَمَا خَلْفَکُمْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ؛ و هنگامی که به آنان گویند، از آنچه عذاب‌های دنیا و آخرت پیش رو و پشت سر شماست بپرهیزید تا مورد رحمت قرار گیرید به این هشدار قطعی و یقینی توجه نمی‌کنند»، خداوند توصیه فرموده که به گذشته و آینده خود نگاه کنید تا مشمول رحمت قرار گیرید.

استاد اخلاق حوزه علمیه تهران ادامه داد: منظور از اینکه به گذشته خود نگاه کنید؛ یعنی اگر فلان روز با دوست خود تند حرف زدید الان بروید، او را پیدا کنید و از او حلالیت بگیرید و بعد از آن هم تصمیم بگیرید دیگر چنین رفتار تندی نداشته باشید و کلاً حرفی که خدا راضی نیست را نزنید و مراقب تمام اعضا و جوارح خود باشید که گناه نکنید. این کار شما باعث می‌شود که خدا هم به شما رحم کند و مشمول رحمت الهی شوید.

وی افزود: کسب رحمت الهی نیاز به مقدمه دارد؛ شما کاری کنید که از رحمت خدا برخوردار شوید و اگر مشمول رحمت شدید بعد از آن دیگر هیچ غصه‌ای نمی‌خورید و نگران نیستید و حتی غصه رزق ‌و روزی و فرزند و خانه را هم نخواهید داشت. بنابراین، اگر مواظب خودتان باشید، دست و زبان و گوش و چشم و زبان خود را مراقبت کنید، مورد رحمت خدا قرار می‌گیرید و بعد از آن دیگر هیچ مشکلی در رندگی نخواهید داشت و زندگی‌تان به برکت رحمت خدا آسان خواهد شد. پس اگر از خود مراقبت و مواظبت کنید به این رحمت می‌رسید. رحمت خدا درجات و مراتبی دارد که هر چه بیشتر تلاش کنید مراتب و درجات بیشتری نصیبتان می‌شود.

این استاد اخلاق با اشاره به ثمره کسب رحمت و فضل الهی اظهار کرد: خداوند در آیه چهارم سوره جمعه می‌فرماید: «ذَٰلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ؛ برانگیختن به پیامبری و مسئولیت عظیم تعلیم‌ و تربیت، فضل خداست که آن را به هر کس بخواهد عطا می‌کند، و خدا صاحب فضل بزرگ است.» فضل خداوند مرحمت زیادی است و کسی که برخوردار از رحمت و فضل خدا شود در زندگی کم نمی‌آورد.

جاودان افزود: خداوند قدرت بی‌نهایت است که اگر با او ارتباط بگیرید رحمتش را به شما می‌دهد. البته برای رسیدن به آن باید مراقبه و محاسبه داشته باشید و بر رفتار و اعمالتان مواظبت کنید تا بر اثر آن مشمول رحمت خدا شوید. بنابراین خدا هر کس را بخواهد در رحمت خودش وارد می‌کند اما گناه و حسد و چشم‌چرانی مانع این ورود است و نمی‌توان مشمول رحمت خدا شد. رحمت خدا مشمول فرد صالح می‌شود، کسی که اعمالش درست است و حسادت و بخل ندارد و بی‌حیا نیست و کارش را دقیق و درست انجام می‌دهد و خسته هم نمی‌شود.

وی در پایان گفت: اگر بکوشید می‌توانید رحمت الهی را به دست آورید لذا باید واجبات را دقیق انجام دهید و گناه را به دقت ترک کنید؛ این راه کسب رحمت الهی است، پس پاک باشید و گناه نکنید تا مشمول رحمت خدا شوید چون دنیا و آخرتتان نیز آباد می‌شود.

منبع: خبرگزاری اهل‌بیت(ع) - ابنا